Унасан газар угаасан ус минь

Унасан газар угаасан ус минь

Би хөрст алтан дэлхийд хүн болж төхсөндөө тэр дундаа монгол оронд Чингэсийн үр удам нь хэмээн хүндлэгдэж байдагтаа туйлын азтай хэмээн баярлаж бас бахдаж явдаг билээ. Миний бие 1991 оны 06сарын09 нд Сэлэнгэ аймаг Мандал сумын зүүнхараад мэндэлээд хараа нутгийнхаа усаар нь ундаалж, агаараар нь амьсгалж чулуугаар нь тоглосоор эдүгээ 19 настай охин Улаанбаатарт оюутан болж анх удаагаа гэр бүл нутаг уснаасаа удаан хугацаагаар хол явж байна. Тэр л үед гэр бүлээ, найз нөхдөө, тэр тусмаа өсөж төрсөн нутгаа агаар ус бүгдийг нь маш их санаж сэтгэлдээ бэтгэрдэг нь нууц биш юм. Урьд нь би бодохдоо хөгшин хүмүүс л нутаг ус, уул хад минь гэж сүсгэлдэг байх гэсэн ойлголттой явдаг байж билээ. Яагаад ч юм хот гэдэг газар нь оччих юм бол бүх юм сайхан болчих юм шиг төсөөлөгдөж улаанбаатар явахын хүслэн болж байсан минь саяхан мэт. Гэтэл бодит байдал огтхон ч тийм биш байсан юм.

Хүн эхийн хэвлийд бүрэлдэхдээ эхээсээ хүйгээрээ холбогдож төрөхдөө хүйгээрээ таслагдаж хорвоо ертөнц дээр мэндэлдэг бол сав ертөнц минь газар шороон дээр тоосоо хөдөлгөж яваа хүн бүхэнтэй хүйгээрээ дандаа холбоотой байдаг билээ. Хүн төрөлхтөн өөрөө байгаль дэлхийгээсээ хүч энерги авч нүдэнд харагдаж гарт баригдахгүй үзгээр бичиж үгээр хэлэмгүй тийм л нандин холбоос байдаггэдэгт хэн ч маргахгүй байхаа.

Ингээд би өөрийн өсөж өндийсөн Хараа нутгийнхаа талаар багахан сийрүүлье. Сэлэнгэ аймаг гэхээр л хүмүүс хүнс ногоо буудай тариа гэж төсөөлдөг. Энэ нь ч үнэн юм. Сэлэнгэ аймаг тэр дундаа зүүнхараад суугаа хйл өрх бүр хашаандаа их бага хэмжээгээр хүнсний ногоо тариалдаг уламжлалтай.

Манай нутагт Дүрвэд, Казак, Буриад гээд олон ястнууд он цагийн эрхээр сууршин амьдарч байгаа нь ихэд сонин. Хэвтэж байгаа арслангийн дүрстэй сүрлэг том ганц сондгой хайрхан бий түүнийг Ширхэнцэг гэж нэрлэдэг. Хажуу бэлээр нь сагсгар их бургас ургаж бургасан дундуур Хараа хэмээх гол шуугин урсана. Хавар болохоор хүн бүр хүнс ногоогоо үрслүүлж, намар болохоор айл бүрийн хашаанд төмс, лууван, байцаа, манжин гээд шив шинэхэн хүнсний ноггнууд хашаагаа давах шахам халиурна. Энэ л миний төрсөн нутаг ийм л сайхан газар тариалангийн өлгий нутаг билээ. Хамгийн сүүлд сонсход манай нутаг монгол улсын загвар сум болох гээд засаг захиргааны ах эгч нар маань их л зав муутай ард иргэд ч шинэ соёлд хөл нийлүүлэн алхах гээд ихэд хичээж байгаа гэсэн.

Манай нутгаас улсын начин Эрхэмбаяр, УИХ-ын гишүүн Баяхцогт, сүүлийн үед оюуны спортыг монголдоо хөгжүүльж дэлхийд гайхуулж байгаа Хатанбаатар, ноёд группын захирал Буяндорж гэх мэт урлаг спорт, улс төрийн салбарт тэргүүн эгнээнд алхаж эх орныхаа хөгжилд хувь нэмэрээ багахан ч гэсэн оруулж яваа олон олон хүмүүсийг дурьдаж болно. Ийм л сайхан нутгаар овоглон омогшиж явдаг. Хараа нутгийнхаа охин нь учраас хайрхандаа залбирч, хангайдаа мөргөж сэтгэлдээ сүсэглэн холхи алсын ирээдүйгээ энэ л газартаа хамтатган бодож эрдэм номонд шамдан, эцэг эх, эх нутгийнхаа нэрийг цуурайтуулсан тийм л хүн болох гэж хичээж яваа минь хожмийн нэгэн өдөр биелэлээ олно гэдэгт туйлын итгэлтэй байна.

Машид сайн хүмүүн гэж байдаг бол тэр нь монголчууд байг

Мартахын аргагүй газар гэж байдаг бол тэр нь сэлэнгэ минь байг гэж ерөөгөөд өндөрлье...